پیش تر گزارش شده بود که در گفتوگوهای هستهای میان آلمان، فرانسه و بریتانیا با رژیم ایران که اخیرا در استانبول برگزار شد هیچ نتیجه ملموسی حاصل نشده است و سه کشور بزرگ اروپایی هشدار دادند که اگر رژیم ایران به تعهدات مشخصی در زمینه برنامه هستهای خود عمل نکند، آمادهاند مکانیسم ماشه (بازگشت خودکار تحریمهای سازمان ملل) را فعال کنند.
امروز وزیر خارجه بریتانیا در مصاحبه با روزنامه تایمز رژیم ایران را تهدیدی واقعی خوانده و گفته است: مقامات تهران تاکنون نتوانستهاند توضیح دهند چرا به اورانیوم با غنای ۶۰ درصد نیاز دارند.
این مقام ارشد انگلیسی بار دیگر تأکید کرد که حکومت ایران با انتخابی سخت مواجه است: یا باید از جاهطلبیهای هستهای خود عقبنشینی کند یا با فشارهای شدیدتر بینالمللی روبهرو شود.
او یادآور شد که کشورهای بریتانیا، فرانسه و آلمان میتوانند مکانیسم ماشه (اسنپبک) را فعال کنند؛ ابزاری در چارچوب توافق هستهای برجام که به این کشورها اجازه میدهد تحریمهای سازمان ملل را بدون نیاز به رأیگیری شورای امنیت، بهطور خودکار بازگردانند.
وزیر خارجه بریتانیا با اشاره به هشدار اخیر خود در کمیته امور خارجی پارلمان این کشور گفت: حکومت ایران با انتخابی جدی روبهرو است. اگر به مسیر فعلی ادامه دهد، باید منتظر تحریمهای فلجکننده در تمام ابعاد اقتصادی باشد.
در همین حال وزیر امور خارجه آلمان نیز اعلام کرد برنامه موشکی رژیم ایران نهتنها اسرائیل، بلکه اروپا را نیز تهدید میکند و باید بخشی از مذاکرات باشد. او در عین حال گفت به نتیجهبخش بودن این مذاکرات امید چندانی ندارد.
به گفته ناظران، تصمیم برای تعلیق همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی در واکنش به حملات نظامی اخیر از سوی اسرائیل و آمریکا، رژیم ایران را با تهدید بازگرداندن تحریمهای بینالمللی در قالب فرآیندی روبرو کرده است که با عنوان «مکانیسم ماشه» شناخته میشود.
با این که آمریکا در عمل طرف مذاکره هستهای است، اما چون از برجام خارج شده، از نظر حقوقی قادر به فعال کردن مکانیسم ماشه نیست و کشورهای اروپایی حاضر در برجام باید این ساز و کار را فعال کنند.
در این میان جمهوری اسلامی با وضعیتی بغرنج و حساس روبهرو شده است. در حالی که تا پیش از تابستان امسال گزینه نظامی همواره به عنوان «چماق» غربیها برای گرفتن امتیاز در مذاکرات مطرح بود، اما اکنون با عملی شدن این گزینه و وارد شدن آسیب جدی به تاسیسات هستهای مورد مذاکره، معادلات تا حد زیادی تغییر کرده است.
شماری از رهبران حکومت ایران میگویند با تحقق گزینه حمله نظامی، آن هم در حالی که در حال مذاکره بوده، دیگر چیزی برای از دست دادن نمانده و جمهوری اسلامی باید با قطع تمام همکاریهای هستهای خود با آژانس و تعلیق هرگونه مذاکره، تنها پیشبرد برنامههای راهبردی مورد نظر خود را بدون هیچ گونه محدودیتی در نظر داشته باشد.
اما حملات اسرائیل نشان داد که نهتنها آسمان ایران تا حد زیادی بیدفاع است، بلکه جمهوری اسلامی نیز در عرصه بینالمللی به شکل بیسابقهای تنهاست. در چنین شرایطی بیتوجهی به خواستههای غرب میتواند نهتنها آتشبس شکننده موجود را به صورت جدی تهدید کند، بلکه با فعال شدن مکانیسم ماشه، حکومت ایران را با تحریمهای گسترده بینالمللی روبرو سازد، آن هم در شرایطی که از نظر اقتصادی در شرایط بسیار وخیمی به سر میبرد.
