ایندیپندنت
روزنامه اعتماد در شماره یکشنبه، هفتم آبان (۲۹ اکتبر)، در گزارشی، خبر قتل یک کودک هفتساله زنجانی به نام آوا یارقلی را منتشر کرده و در گفتوگو با اعضای خانواده او و اهالی شهر هیدج در استان زنجان، به جزئیات این «قتل فجیع» به دست پدر معتاد او پرداخته است.
بنا به این گزارش، قتل این دخترک هفتساله در تاریخ ۲۳ مهر سال جاری رخ داده و بر اساس گزارش وبسایت حقوقبشری ههنگاو، او در خواب و در اثر ضربات متعدد چاقو به دست پدرش کشته شده است.
پیشتر، بهرغم اثبات اعتیاد پدر خانواده به مواد مخدر صنعتی، قاضی دادگاه شهر هیدج با درخواست اعطای حضانت آوا به مادرش که از همسر خود جدا شده بود، مخالفت کرد.
اعتماد نوشته است: «چند ساعت پس از حادثه، پدر این کودک با پلیس تماس میگیرد و به قتل فرزندش اعتراف، و ادعا میکند که تحتتاثیر ماده مخدر شیشه جنایت را مرتکب شده است. پلیس پس از اطلاع در محل حاضر و با پیکر خونآلود دختربچه مواجه میشود. عوامل اورژانس آوا را به بیمارستان منتقل میکنند، اما این دختر خردسال به علت شدت جراحات وارده در بیمارستان جانش را از دست میدهد.»
بررسیهای خبرنگار این روزنامه نشان میدهد که آوا «قربانی اختلافات خانوادگی و حکم صادرشده از سوی دادگاه» شده است. در این گزارش بهنقل از یکی از اهالی هیدج در این زمینه آمده است: «مادر آوا مدتی پیش از حادثه، به دلیل اعتیاد همسرش، از او جدا میشود. با وجود پیگیریهای فراوان مادر آوا برای دریافت حضانت کودک، دادگاه حاضر به واگذاری سرپرستی آوا به مادرش نشد. دادگاه درحالی با درخواست حضانت مادر مخالفت کرده که این زن، در سلامت کامل، با توانایی مالی کافی بوده است.»
ناعادلانه بودن اصول و احکام مرتبط با حق حضانت کودک و انکار حقوق مادرانه در قوانین جمهوری اسلامی، همواره موجب تضییع حقوق زنان در ایران شده است. بر اساس قوانین جاری، معیار برخورداری از حق حضانت، برگرفته از مفاهیم فقهی نظیر «ولایت پدر» و «جد پدری» است و حقوق مادرانه و مصلحت کودک، معمولا جایگاهی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران ندارد.
در همین حال، خواهر متهم، عمه آوا، حادثه رخداده را به شکلی دیگر برای اعتماد روایت مییکند: «برادرم، مادر آوا را بهخاطر یکسری مسائل طلاق داد. دو بار به گوش برادرم رسید که همسرش به زندگیشان وفادار نبوده است. آوا در هفته چند روز پیش مادرش بود و چند روز هم پیش پدرش. ما اصلا نمیدانیم چرا این اتفاق افتاد. برادرم عاشق آوا بود. برادرم و همسرش در خانه پدری ما در هیدج زندگی میکردند. شب حادثه یکی از همسایهها به من زنگ زد و گفت آوا حالش خوب نیست، سریع خودتان را به بیمارستان بوعلی برسانید. بعد متوجه شدیم این اتفاق افتاده است.»
او در ادامه افزود: «آوا چندماهه بود که برخی به برادرم اطلاع دادند همسرش با مرد دیگری در ارتباط است. حدود سه سال با برادرم صحبت کردیم تا از ماجرایی که پیشآمده، به خاطر آوا چشمپوشی کند. بعد از سه سال برادرم داشت با این قضیه کنار میآمد که ما متوجه شدیم مادر آوا باز با مرد دیگری در ارتباط است. این قضیه به قدری برای برادرم دردناک بود که تصمیم گرفت همسرش را طلاق بدهد. مادر آوا تمایلی به جدایی نداشت، اما برادرم با مدارکی که از ارتباط همسرش با این دو نفر داشت، حاضر به [ادامه] زندگی [مشترک] نشد و به مادر آوا گفت طاقت نفر سوم را ندارد و باید جدا شوند.»
در بسیاری از پروندههای قتلهای خانوادگی، معمولا نزدیکان فرد متهم میکوشند با اتهامزنی به شاکی یا طرفهای دیگر در پرونده، قتل را توجیه کنند و زمینهساز کاهش مجازات یا آزادی متهم شوند. در این پرونده نیز، درحالیکه خواهر متهم مدعی است که «برادرم حتی سیگار هم نمیکشید»، ماموران کلانتری هیدج به روزنامه اعتماد گفتهاند که در منزل آقای یارقلی ماده مخدر شیشه کشف کردهاند.
فقط در طول مهر سال جاری خورشیدی خبر قتل دستکم ۱۷ دختر و زن به دست مردی که عضو خانوادهشان بوده، در رسانههای ایران منتشر شده است و در این درحالی است که بسیاری از قتلهایی در ایران که «قتل ناموسی» شناخته میشوند، به دلایلی همچون حفظ آبروی خانواده در جوامع محلی، رسانهای نمیشوند.
خرداد امسال نیز یک مددکار اجتماعی و فعال حقوق زنان در سنندج در استان کردستان ایران، در گفتوگو با ایندیپندنت فارسی خبر داده بود که از آغاز سال جاری تا ۱۹ خرداد، دستکم ۳۸ قتل ناموسی و خانواداگی در استان کردستان ایران رخ داده است.
«قتل ناموسی»، به ارتکاب جنایت یا خشونتهای مرگآفرین علیه زنان و دختران در خانوادهها به دست مردان خویشاوند، گفته میشود که به بهانه «دفاع از ناموس» رخ میدهد. گسترش اعتیاد و فقر، ازدواجهای اجباری و کودکهمسری، از مواردی است که زمینهساز وقوع اینگونه قتلها میشود.
روزنامه اعتماد نوشته است: «در بحث قتلهای مربوط به زنان و دختران، شاهدم که با پرونده به عنوان جرمی خصوصی برخورد مییشود، اما این جرم باید از حالت خصوصی خارج شود و دامنه وجدان عمومی را بگیرد، به گونهای که دادستان بتواند اعلام جرم کند.»
ایندیپندنت فارسی در گزارشهایی اختصاصی در روزهای ۱۵ و ۱۶ اردیبهشت، خبر داده بود که فرشته منصوری ۱۹ ساله، ستایش منصوری ۱۶ ساله و معصومه مهکی ۲۹ ساله، هرسه در شهرستان کوهدشت در استان لرستان، به بهانه «دفاع از ناموس»، به دست فردی از اعضای خانوادههاشان به قتل رسیدند.
